Żywienie dojelitowe

Żywienie dojelitowe – jest to tak zwane sztuczne żywienie drogą przewodu pokarmowego (żywienie enteralne, EN – enteral feeding). Preparat odżywczy (dieta przemysłowa) podawany jest zwykle z pominięciem drogi doustnej, wytworzoną sztuczną drogą (przez zgłębnik -sondę-wprowadzony przez jamę nosową lub przetokę odżywczą wykonaną na żołądku, dwunastnicy, jelicie cienkim). Jest to podaż energii, białka, elektrolitów, pierwiastków śladowych i witamin w dietach przemysłowych, podanych tym chorym, którzy nie mogą być żywieni w sposób naturalny ze względu na charakter choroby podstawowej lub wtórne do choroby podstawowej wyniszczenie.

Zgłębnik dojelitowy to każdy rodzaj sondy, zgłębnika lub stomii, którego jeden koniec ma umieszczony w świetle przewodu pokarmowego, a drugi wyprowadzony na zewnątrz ciała pacjenta, umożliwia żywienie specjalistyczną dieta przemysłową. Najczęściej wykorzystywane są następujące dostępy:

• zgłębnik nosowo-żołądkowy lub nosowo-jelitowy (w przypadku krótkotrwałego żywienia dojelitowego – do kilku tygodni),
• gastrostomia odżywcza (najczęściej wytwarzana metodą endoskopową – tzw PEG lub rzadziej metodą klasyczną) – dostęp do żołądka przy przewidywanym dłuższym okresie leczenia żywieniowego,
• mikrojejunostomia odżywcza, jejunostomia odżywcza – dostęp do jelita cienkiego.

Żywienie enteralne (dojelitowe) powinno być́ prowadzone przy użyciu diety przemysłowej, odpowiedniej do stanu chorego, jego wymagań́ metabolicznych i rodzaju sztucznego dostępu do żywienia.

Zwykle lekarz z szeregu dostępnych na rynku diet przemysłowych (standardowe, wzbogacane w błonnik, peptydowe, bogatobiałkowe, specjalne) wybiera preparat najlepszy dla chorego.

Dieta taka ma wiele zalet i przewag nad dietą zmiksowaną: znany skład, jałowość́, wysoka jakość́, łatwość́ dawkowania, małe ryzyko uczuleń́ i nietolerancji pokarmowych.

Żywienie dojelitowe jest wskazane u chorych, którzy nie mogą w wystarczającym zakresie odżywiać się drogą doustną, możliwe jest natomiast wykorzystanie dalszych odcinków przewodu pokarmowego, gdy nie ma przeciwwskazań do założenia zgłębnika.

Najczęstsze wskazania do żywienia enteralnego to:

• neurogenne zaburzenia połykania (np. po udarze, w chorobie Parkinsona, guzach mózgu),
• niedrożność górnego odcinka przewodu pokarmowego, gdy możliwe jest uzyskanie dostępu do sprawnego odcinka przewodu pokarmowego (guzy twarzoczaszki, przełyku lub żołądka),
• chorzy nieprzytomni (śpiączki niemetaboliczne),
• popromienne uszkodzenie śluzówek górnej części przewodu pokarmowego,
• ostre zapalenie trzustki,
• mukowiscydoza,
• nieswoiste zapalenia jelit zwłaszcza choroba Leśniowskiego-Crohna,
• przygotowanie do operacji, leczenie powikłań chirurgicznych,
• otępienie starcze, stany wegetatywne, zaawansowane nowotwory.

Wśród przeciwskazań do tej metody leczenia występują między innymi ciężkie zaburzenia metaboliczne, niedrożność przewodu pokarmowego poniżej miejsca podawania diety, uporczywe i masywne biegunki, wstrząs, ciężka niewydolność lub brak przewodu pokarmowego, możliwość żywienia drogą naturalną, stan agonalny, brak zgody chorego.

Pacjent do żywienia dojelitowego, podobnie jak do żywienia pozajelitowego powinien być właściwie przygotowany z uwzględnieniem wyrównania zaburzeń gospodarki kwasowo-zasadowej i elektrolitowej. Właściwe przygotowanie chorego minimalizuje ilość groźnych powikłań, w tym powikłań metabolicznych.

Wskazania do domowego żywienia dojelitowego: takie same jak wskazania do EN, jednak czas wymaganego leczenia jest długi, a stan chorego pozwala na wypisanie do domu i prowadzenia leczenia żywieniowego w warunkach domowych.